ميزباني بروكسل از آنكارا اتحاديه اروپا به دنبال چيست؟

آنكارا بعد از 5 سال دعوت مهمي از اتحاديه اروپا براي شركت در نشست گيمنيچ (Gymnich) يا نشست غيررسمي وزراي خارجه اتحاديه اروپا دريافت كرد. نشست غيررسمي‌ كشورهاي اتحاديه اروپا كه در آن استراتژي‌هاي سياست خارجي مورد بحث قرار مي‌گيرد، ميزبان آنكارا است. پيش‌بيني مي‌شود هاكان فيدان، وزير خارجه در تاريخ 29‌آگوست به‌منظور شركت در نشست غيررسمي وزراي خارجه اتحاديه اروپا عازم بروكسل شود.  اونجو كچه‌لي سخنگوي وزارت خارجه تركيه اين دعوت را تلاش اتحاديه اروپا براي گفت‌وگو ارزيابي كرده و اعتقاد دارد: اميدواريم اين گام بستر تعديل تصميمات شوراي روابط خارجي اتحاديه اروپا كه در 15 جولاي 2019 روابط‌‌‌‌مان را به بن‌بست رساند، فراهم آورد. بايد اين رويكرد مثبت، محدود به نشست مذكور نباشد و همكاري‌ها در يك بستر منظم شكل بگيرد. برداشتن گام‌هاي مشخص براي كاركرد مجدد گفت‎وگو در حوزه‌هايي نظير روند لغو رواديد الزامي است. 
اين دعوت نشان مي‌دهد اتحاديه اروپا نيز نياز به بهبود روابط را تشخيص داده است و ما از اين دعوت استقبال مي‌كنيم. ما آن را به عنوان تلاش اتحاديه براي يافتن راه‌هاي گفت‌وگو ارزيابي مي‌كنيم. اين همكاري و گفت‌وگو بايد «مستمر و سيستماتيك» باشد و به شيوه‌اي «پايدار و پيش‌بيني‌پذير» در جهت بهبود روابط تقويت شود. رويكرد مثبت اتحاديه نبايد به چنين جلساتي محدود شود. آنكارا انتظار دارد «گام‌هاي مشخصي» در موضوعات مختلف ازجمله عضويت تركيه در اتحاديه، آزادسازي رواديد براي ترك‌ها، مذاكرات براي مدرن‌سازي اتحاديه گمركي با اتحاديه اروپا و تعميق گفت‌وگو در زمينه‌هاي اقتصادي، سياسي، حمل ونقل و انرژي بردارد. روابط تركيه و بروكسل از سال 2021 با شروع مجدد مذاكرات بهبود يافت و آنكارا اميدوار است مبنايي براي خروج از «بن‌بست» باقيمانده از سال 2019 باشد. مدت‌ها بود كه وزرا و ديپلمات‌هاي تركيه به مجامع و جلسات مهم اتحاديه اروپا دعوت نمي‌شدند و بسياري از رهبران اروپايي مخالف گفت‌وگوهاي سياسي (و نه تجاري) با تركيه بودند اما اين دعوت از سوي دستگاه ديپلماسي تركيه و رسانه‌هاي اين كشور، به‎عنوان يك روزنه اميد قلمداد مي‎شود. از ديدگاه آنكارا، اين دعوت يك اقدام مثبت است كه مي‌تواند به معني تلاش اتحاديه اروپا براي جست‌وجوي كانال‎هاي گفت‌وگو با تركيه باشد. ما اميدواريم اين گام ارزنده، راه را براي اصلاح تصميمات شوراي امور خارجي اتحاديه اروپا هموار كند. اين دعوت نشان مي‌دهد كه آنها نياز به تقويت روابط بين تركيه و اتحاديه اروپا را به رسميت مي‌شناسند و معتقدند كه در مواجهه با چالش‌هاي منطقه‌اي و جهاني، به همراهي تركيه نيز نياز دارند. تركيه اميدوار است كه دعوت از هاكان فيدان وزير خارجه براي حضور در بروكسل، صرفا به نشست مزبور محدود نشود و در ساير جلسات سرنوشت‌ساز و مهم اتحاديه نيز به تركيه فرصت حضور داده شود. تركيه اميدوار است اروپا در مواجهه با واقعيتي به نام نامزدي تركيه، در مورد مسائلي همچون «بحث بر سر موضوعات كليدي، از جمله احياي روند الحاق كامل تركيه به اتحاديه اروپا، آغاز مذاكرات براي به‌روزرساني اتحاديه گمركي و كاهش تعرفه صادرات كالا از تركيه به كشورهاي عضو اتحاديه، پيشرفت در آزادسازي رواديد و صدور ويزا و فعال‌سازي مجدد مكانيسم‌هاي مذاكرات ساختاري و احياي گفت‌وگوهاي سطح بالا در زمينه‌هايي مانند سياست، امنيت، اقتصاد، حمل و نقل و انرژي» تجديدنظر كرده و حسن‌نيت بيشتري به خرج داده شود. اين دعوت در‌حالي است كه اتحاديه اروپا در 5 سال گذشته يعني از سال 2019 عملا در قبال تركيه، يك رويكرد انزوا‌سازي داشته و هيچ‌گاه حاضر نشده در سطحي فراتر از تجارت و روابط اقتصادي با آنكارا همراهي كند و تركيه از حضور در تمام مجامع و نشست‌هاي عالي مرتبط با سياست، امنيت، محيط‌زيست، حقوق و ديگر حوزه‌هاي تصميم‌سازي اتحاديه محروم شده است. تركيه بارها ازسوي پارلمان اروپا و ساير نهادهاي اروپايي و بين‎المللي درخصوص فقدان آزادي بيان، بي‌توجهي به حقوق زندانيان سياسي و حقوق زنان و اقليت‌ها مورد انتقاد قرار گرفته است. اروپا همچنين به رويكرد تركيه در مساله حل مشكل قبرس موضع سختگيرانه‎اي اتخاذ كرده است. تركيه در سال‎هاي اخير در‌خصوص عمليات اكتشاف كشتي‌هاي اين كشور براي يافتن نفت و گاز در سواحل مناطق ترك‌نشين بدون هماهنگي يونان و دولت قبرس يوناني‎نشين داشته است. اگرچه فضاي روابط آتن- آنكارا طي يك سال اخير مثبت ارزيابي مي‌شود اما آنكارا در زمينه گفت‎وگوهاي صلح ميان دو بخش قبرس موضع انعطاف ناپذيري داشته و همچنان بر تجزيه دو بخش قبرس تاكيد دارد. اروپا در سطوح مختلف بارها رويكرد تركيه در قبال روسيه و عدم همراهي اين كشور با تحريم‌هاي مسكو، محدود نكردن رسانه‌هاي روسي، تقويت روابط تجاري با روسيه، ميزباني تركيه از شهروندان روسيه و عدم پيوستن آنكارا به تحريم‌هاي اروپا عليه مسكو را مورد انتقاد قرار دادند. حتي پارلمان اروپا در گزارش خود درباره كاهش همسويي تركيه با سياست خارجي و دفاعي اتحاديه اروپا ابراز نگراني كرد. در اروپا براي عضويت تركيه صداهاي متفاوتي شنيده مي‌شود و بعضي از كشورهاي اروپايي بر توقف هرگونه مذاكره با تركيه بر سر عضويت در اتحاديه اروپا، از هم‌پيمانان مي‌خواهد به‌طور رسمي به مذاكرات الحاق تركيه پايان داده شود، زيرا عضويت كامل اين كشور در اتحاديه اروپا قابل تصور نيست. اما درخواست اخير اروپا براي حضور تركيه در نشست آتي گام جديدي تلقي مي‎شود.  مسائلي همچون «خروج تركيه از كنوانسيون حقوق زنان و خانواده (كنوانسيون استانبول) بي‌اعتنايي به حكم دادگاه حقوق‎بشر اروپا در مورد عثمان كاوالا و صلاح‌الدين دميرتاش، انتقاد در مورد فقدان شفافيت مالي اختلاف در مورد قبرس، يونان، فعاليت مافياي قدرتمند قاچاق انسان، مواد مخدر، ناتواني براي جلوگيري از ورود پناهجويان به اتحاديه اروپا، سركوب كردها، ادامه دستگيري اعضاي گروه فتح‌الله گولن، محدوديت رسانه‌ها و موضوعات حقوق‎بشري از موانع جدي عضويت تركيه در اتحاديه اروپاست.
پژوهشگر  روابط  بين‌الملل